Exodus 12,1-51

Blijf af van onze tradities! Weet je dan nog welke?

Tradities zijn belangrijker dan ooit. Niets mag er veranderen! Maar zo star zijn Bijbelse tradities helemaal niet, integendeel, in de Bijbel zelf veranderen ze al. Het gaat dan ook om de levende inhoud.

Lange tijd was ‘traditie’ iets van vroeger, iets dat nu toch eigenlijk maar eens voorbij moest zijn. Maar die gedachte is ook al weer voorbij. Tradities worden weer levend, of ze worden bedacht, zodra mensen zich bedreigd voelen.

Houvast moet er zijn, ik wil ergens bij horen. Maar zoiets werkt alleen als je ook nog weet welk verhaal er achter een traditie staat. En dat gaat niet altijd goed. Waarom doen we aan kerstdiners? ‘Omdat het december is’, roept de supermarkt. Tsja, nu u het zegt … Heel diepzinnig. Moeten we nu daarvoor ‘de joods-christelijke traditie’ weer oppoetsen?

Over een paar maanden is het weer Pasen. Vanwege het aloude eieren-verstopfeest dat al ‘eeuwen’ traditie is? Commercieel nepnieuws zonder verhaal. Hoe leger de tradities, des te fanatieker worden ze verdedigd.

Bevrijd uit slavernij**

Gewoon bijbellezen wil wel eens helpen. Waarom is er de traditie van het Paasfeest?

‘Omdat ik jullie heb bevrijd uit de slavernij’, zegt Exodus 12 en daarna zegt op een wat andere manier het boek Deuteronomium dat ook en daarna weer op een andere manier ook de Evangeliën, enzovoort. Tradities en levensverhalen horen bij elkaar. Maar alleen als het ook werkelijk levensverhalen zijn. Dat is te zien aan de vele teksten over Pesach. Die zijn sterk, maar niet star. Ze zijn sterk, omdat ze Israël een herinnering geven, een liturgie om te vieren: de Paasmaaltijd. Ook omdat ze een identiteit geven: ‘jullie zijn mijn volk en geen slaven meer’, zoals dat al klonk vanaf Exodus 3:10 en 6:5.

Tegelijkertijd zijn de teksten niet star, want levensverhalen staan immers nooit stil. Dat zie je aan de tekst van Exodus 12, maar ook aan andere teksten met regelingen voor de viering van Pesach, bijvoorbeeld in Leviticus 23 en Deuteronomium 16. De regelingen zijn steeds weer een beetje anders.

In de tekst van Exodus 12 is zichtbaar hoe herinnering en liturgie samen één verhaal zijn geworden.